Autoriteit Persoonsgegevens geeft normuitleg over grondslag “gerechtvaardigd belang”

8 januari 2020 | Blog

De Autoriteit Persoonsgegevens (“AP”) geeft uitleg over de grondslag van het “gerechtvaardigd belang”, opgenomen in artikel 6, lid 1 onder f van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (“AVG”). Opvallend is dat de normuitleg van de AP strenger is dan de visie van andere nationale toezichthouders en de richtsnoeren van de voormalige Europese Privacy werkgroep (de Artikel 29 Werkgroep). Lees in dit blog meer uitleg over wanneer deze grondslag mag worden ingeroepen en misschien wel belangrijker, wanneer niet.

Artikel 6 AVG

Persoonsgegevens mogen enkel verwerkt worden indien daarvoor een passende grondslag is te vinden in artikel 6 AVG. Van de zes grondslagen genoemd in het artikel, is de “gerechtvaardigd belang”-grondslag de meest flexibele. Vandaar dat deze veelvuldig wordt aangewend door (commerciële) organisaties. De AP geeft in het document “Normuitleg grondslag gerechtvaardigd belang” uitleg over wanneer deze grondslag mag worden ingeroepen en misschien nog wel belangrijker, wanneer niet.

Visie AP op het gerechtvaardigd belang

Allereerst overweegt de AP dat voordat een beroep kan worden gedaan op het gerechtvaardigd belang, er aan drie cumulatieve vereisten moet zijn voldaan: (i) er moet sprake zijn van een gerechtvaardigd belang, (ii) de verwerking moet noodzakelijk zijn om het gerechtvaardigde belang te behartigen, en (iii) er dient een belangenafweging plaats te vinden van de belangen van de verantwoordelijke enerzijds en de betrokkene anderzijds. Vervolgens gaat de AP in op wat volgens haar een gerechtvaardigd belang kan zijn. De meest opvallende uitspraak die de AP doet in dat kader is de volgende:

“Wat ook niet als een gerechtvaardigd belang kwalificeert, is bijvoorbeeld: het enkel dienen van zuiver commerciële belangen, winstmaximalisatie, het zonder gerechtvaardigd belang volgen van het gedrag van werknemers of het (koop)gedrag van (potentiële) klanten, etc.”

Het enkel dienen van zuiver commerciële belangen en winstmaximalisatie zijn volgens de AP dus geen gerechtvaardigde belangen, zoals bedoeld in artikel 6 lid 1 onder f AVG. Het is mijns inziens vreemd dat de AP overweegt dat het commerciële belang van een organisatie geen gerechtvaardigd belang is. Het zou logischer zijn als het commercieel belang van een organisatie op zichzelf juist wel een gerechtvaardigd belang is, maar dat de rechtmatigheid van de verwerking afhangt van of voldaan wordt aan het noodzakelijkheidscriterium en de uitkomst van de belangenafweging.


Visie Artikel 29 Werkgroep en ICO

De normuitleg van de AP wijkt ook af van de opinie van de Artikel 29 Werkgroep (voormalige Europese privacy werkgroep) over het gerechtvaardigd belang (opinie 06/2014). In die opinie oordeelt de Groep namelijk dat een voorbeeld van een belang een economisch belang van een bedrijf om zoveel mogelijk te weten te komen over potentiële klanten kan zijn. Daarnaast overweegt de Groep aangaande het gerechtvaardigd belang als volgt:

“De Groep is van mening dat het begrip "gerechtvaardigd belang" een breed scala aan belangen kan omvatten, in meer of mindere mate zwaarwegend, duidelijk of omstreden. Bij de tweede stap, wanneer deze belangen moeten worden afgewogen tegen de belangen en fundamentele rechten van de betrokkene, moet dan een beperktere benadering en substantiëlere analyse worden gevolgd.”

In plaats van een beperkte uitleg van het vereiste “gerechtvaardigd belang” opteert de Groep juist voor een ruime uitleg van het “gerechtvaardigd belang” en een beperktere benadering van de belangenafweging.

De vooraanstaande Engelse toezichthouder, de Information Commissioner’s Office (“ICO”) houdt vast aan het oordeel van de Groep en geeft op haar website duidelijk aan dat de gerechtvaardigd belang grondslag een flexibele grondslag is en dat een voorbeeld van een gerechtvaardigd belang een commercieel belang van een organisatie zou kunnen zijn.

“The legitimate interests can be your own interests or the interests of third parties. They can include commercial interests, individual interests or broader societal benefits.”

Het nieuwe standpunt van de AP wekt verbazing. Als deze lijn inderdaad wordt gevolg betekent dat dat vele verwerkingen die nu op gerechtvaardigd belang zijn gebaseerd niet meer rechtmatig zijn. Gebruikers van deze grondslag zullen moeten terugvallen op toestemming.

De European Data Protection Board (opvolger van de Artikel 29 Werkgroep) heeft aangekondigd dat zij begin 2020 de opinie van de Artikel 29 Werkgroep gaan updaten in nieuwe richtsnoeren over het gerechtvaardigd belang. In dat licht is het vreemd dat de AP niet even kon wachten met haar normuitleg over het gerechtvaardigd belang, dat zou de uniformiteit in de Europese Unie ten aanzien van dit onderwerp ten goede zijn gekomen. Of moet dit gezien worden als een voorbode van de nieuwe Europese richtsnoeren?

Juridisch advies of meer informatie

Meer weten over hoe uw organisatie de grondslag “gerechtvaardigd belang” kan gebruiken? Neem contact op met Martin Hemmer of Carmen Hermes.

Dit blog is geschreven door Carmen Hermes.

Meld u aan voor onze nieuwsbrieven