Les voor de praktijk: een exploitatieplan kan in de weg staan aan onteigening, als de regels daaruit in de weg staan aan het plan waarvoor onteigend wordt.
Advocaat Generaal geeft visie op de verhouding onteigening en exploitatieplan
Begin oktober 2018 schreven wij een blog bij een uitspraak van de Rechtbank Noord-Holland in een procedure waarin een eigenaar zich verzette tegen de vervroegde onteigening van zijn perceel. De percelen waren niet binnen de in het exploitatieplan vastgestelde termijn bouwrijp gemaakt en daarom kon de gemeente volgens de eigenaar de werkzaamheden waarvoor onteigend werd, niet uitvoeren. Daarom zou de noodzaak tot (vervroegde) onteigening ontbreken. Tegen het vonnis heeft de eigenaar cassatie ingesteld. In diens advies aan de Hoge Raad concludeert de Advocaat Generaal (AG) bij de Hoge Raad op 10 mei 2019 dat de eigenaar geen gelijk heeft. Waarom niet?
Wat concludeert de AG?
De AG concludeert enigszins anders dan de rechtbank dat een exploitatieplan een belangrijke rol kan spelen bij de vraag of er een onteigeningsnoodzaak is. Zo kan het niet willen voldoen aan de regels uit een exploitatieplan reden zijn om een beroep op zelfrealisatie van een eigenaar af te wijzen. Ook kan het exploitatieplan in de weg staan aan het verlenen van een omgevingsvergunning waardoor een plan niet kan worden uitgevoerd. Ook dat kan in de weg staan aan (de noodzaak tot) onteigening.
Niet elke regel uit een exploitatieplan staat aan onteigening in de weg
Het gaat de AG echter te ver om een onteigening te laten stranden bij elke strijdigheid met een exploitatieplan. De reden daarvan is dat niet iedere strijdigheid even zwaar weegt. In de zaak die aan de AG voorligt is het tijdvak dat in het exploitatieplan is vastgesteld, overschreden omdat de grondexploitatie door de onderhandelingen niet zo voorspoedig liep als verwacht toen het exploitatieplan werd opgesteld. Deze termijnoverschrijding bracht mee dat de vergunningplichtige activiteit in strijd was met het exploitatieplan. Bij de jaarlijkse herziening van het exploitatieplan kan deze overschrijding echter eenvoudig worden opgeheven en het is aannemelijk dat dit ook in deze zaak zal gebeuren. Om die reden vindt de AG dat er geen grond is om de noodzaak tot onteigening in deze zaak te ontkennen.
Wat was het oordeel van de rechtbank?
De rechtbank overwoog kort gezegd dat realisering van het bestemmingsplan het doel van en de juridische grondslag vormt voor onteigening en niet het uitvoering geven aan regels van een exploitatieplan en wees daarom het noodzaak-verweer af. Zelfde uitkomst, andere motivering.
Les voor de praktijk: een exploitatieplan kan in de weg staan aan onteigening, als de regels daaruit in de weg staan aan het plan waarvoor onteigend wordt.
Advocaat Generaal geeft visie op de verhouding onteigening en exploitatieplan
Begin oktober 2018 schreven wij een blog bij een uitspraak van de Rechtbank Noord-Holland in een procedure waarin een eigenaar zich verzette tegen de vervroegde onteigening van zijn perceel. De percelen waren niet binnen de in het exploitatieplan vastgestelde termijn bouwrijp gemaakt en daarom kon de gemeente volgens de eigenaar de werkzaamheden waarvoor onteigend werd, niet uitvoeren. Daarom zou de noodzaak tot (vervroegde) onteigening ontbreken. Tegen het vonnis heeft de eigenaar cassatie ingesteld. In diens advies aan de Hoge Raad concludeert de Advocaat Generaal (AG) bij de Hoge Raad op 10 mei 2019 dat de eigenaar geen gelijk heeft. Waarom niet?
Wat concludeert de AG?
De AG concludeert enigszins anders dan de rechtbank dat een exploitatieplan een belangrijke rol kan spelen bij de vraag of er een onteigeningsnoodzaak is. Zo kan het niet willen voldoen aan de regels uit een exploitatieplan reden zijn om een beroep op zelfrealisatie van een eigenaar af te wijzen. Ook kan het exploitatieplan in de weg staan aan het verlenen van een omgevingsvergunning waardoor een plan niet kan worden uitgevoerd. Ook dat kan in de weg staan aan (de noodzaak tot) onteigening.
Niet elke regel uit een exploitatieplan staat aan onteigening in de weg
Het gaat de AG echter te ver om een onteigening te laten stranden bij elke strijdigheid met een exploitatieplan. De reden daarvan is dat niet iedere strijdigheid even zwaar weegt. In de zaak die aan de AG voorligt is het tijdvak dat in het exploitatieplan is vastgesteld, overschreden omdat de grondexploitatie door de onderhandelingen niet zo voorspoedig liep als verwacht toen het exploitatieplan werd opgesteld. Deze termijnoverschrijding bracht mee dat de vergunningplichtige activiteit in strijd was met het exploitatieplan. Bij de jaarlijkse herziening van het exploitatieplan kan deze overschrijding echter eenvoudig worden opgeheven en het is aannemelijk dat dit ook in deze zaak zal gebeuren. Om die reden vindt de AG dat er geen grond is om de noodzaak tot onteigening in deze zaak te ontkennen.
Wat was het oordeel van de rechtbank?
De rechtbank overwoog kort gezegd dat realisering van het bestemmingsplan het doel van en de juridische grondslag vormt voor onteigening en niet het uitvoering geven aan regels van een exploitatieplan en wees daarom het noodzaak-verweer af. Zelfde uitkomst, andere motivering.