De Europese Commissie en de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijven hun pijlen richten op het beschermen van consumenten in de digitale economie. De voortschrijdende digitalisering biedt ontegenzeggelijk waardevolle kansen aan zowel ondernemingen als consumenten. Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van online platforms (zoals Uber) en blockchain-technologieën (zoals cryptovaluta). Maar een fundamenteel veranderende samenleving en economie vereisen waakzaamheid en, in een aantal gevallen, nieuwe regelgeving. Op Europees en nationaal niveau is inmiddels ruimschoots aandacht voor de problematiek van consumentenbescherming in online handelspraktijken.
Nieuwe regelgeving
Op Europees niveau staat consumentenbescherming in de digitale economie al enige tijd hoog op de agenda van de Europese Commissie. Op 11 april 2018 presenteerde de Commissie haar zogeheten "New Deal for Consumers", een pakketvoorstel dat beoogt de Europese consumentenwetgeving rigoureus op de schop te nemen, en zowel de online als offline rechten van consumenten te versterken. In het kader van informele onderhandelingen tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad (een zogenaamde 'trialoog') is op 2 april 2019 een voorlopig akkoord bereikt over het voorstel. Dit akkoord moet nu formeel worden uitgewerkt door het aannemen van Europese wetgevingshandelingen.
Ook op andere fronten is de Europese Unie overigens actief om de bescherming van consumenten verder vorm te geven. Denk in dit kader aan de zeer recente uitvaardiging van de EU Geoblocking Verordening die webwinkels onder meer verbiedt om buitenlandse kopers te discrimineren op basis van hun geografische locatie. Lees meer over de inhoud en betekenis van de Geoblocking Verordening in de eerder verschenen publicaties 'The introduction of the EU Geo-blocking Regulation: what's new on the block for traders and their customers' en 'Geoblocking Verordening verbiedt buitenlandse discriminatie binnen EU' geschreven door Joost.
Op nationaal niveau zit de ACM in de tussentijd ook niet stil. In het 'Signaal 2019', haar jaarlijks advies aan de Nederlandse wetgever, constateert de ACM nogmaals dat de digitale economie vraagt om een nieuwe impuls op het gebied van consumentenwetgeving. Niet alle problemen die onlineconsumenten ervaren, kunnen met behulp van de huidige regelgeving worden aangepakt. Volgens de ACM dient nieuwe regelgeving consumenten onder meer te beschermen tegen zogeheten 'gedragsvalkuilen', onbewuste processen die de aankoopbeslissingen van consumenten sterk beïnvloeden. Van deze gedragsvalkuilen wordt in de online handelspraktijk nog veel misbruik gemaakt.
Kennisvermeerdering en transparantie
De Europese Commissie ziet haar consumentenbeleid als essentieel onderdeel voor het bereiken van de Europa 2020-doelstellingen. In dit verband heeft zij in 2012 een Europese consumentenagenda opgesteld, waarin zij onder meer inzet op kennisvermeerdering bij consumenten. Een van de specifieke doelstellingen is consumenten beter voorlichten en bewustmaken over hun rechten en belangen. Ook in het kader van de digitale economie lijkt dit nog altijd een belangrijke pijler van het consumentenbeleid.
Een van de speerpunten van de hierboven besproken "New Deal for Consumers" betreft de transparantie op de online marktplaats. Wanneer onlineconsumenten producten of diensten kopen, moet het voor hen duidelijk zijn of het om een professionele verkoper ('B2C') of een particulier ('C2C') gaat, zodat zij kunnen nagaan hoe zij beschermd zijn als er iets misgaat. Door bijvoorbeeld de opkomst van de deeleconomie en deelplatformen, is dit in de online handelspraktijk lang niet altijd het geval.
Ook de ACM zet zich in om onlineconsumenten bewust te maken van de risico's die zij lopen. Zo lanceerde de ACM in november 2018 de campagne 'Webshop of nepshop?', waarmee werd beoogd consumenten te waarschuwen voor aankopen bij nepshops via sociale media. In dit kader opende de ACM een heuse pop-up tentoonstelling aan de Haarlemmerdijk in Amsterdam. Een ludieke actie met een serieuze ondertoon.
Consumentenbescherming: een gebied in beweging
We zien dat het domein van de consumentenbescherming in beweging is de laatste jaren en dat de komende jaren ook zal blijven. Het gaat daarbij om concrete maatregelen van de mededingings- c.q. consumentenautoriteiten, maar ook om vagere beleids- en wetgevingsvoornemens waarvan moet worden afgewacht wat er precies van terecht gaat komen.
Op het vlak van de concrete maatregelen kan men bijvoorbeeld denken aan het recente optreden van Europese consumententoezichthouders tegen Facebook, waarbij Facebook haar algemene voorwaarden heeft aangepast in het voordeel van consumenten. Denk ook aan de opvolging door genoemde consumentenautoriteiten van de herstelwerkzaamheden van Volkswagen in de nasleep van het "dieselgate" schandaal.
Consumentenbescherming: waar moeten ondernemingen nu op letten?
Op nationaal niveau hebben consumentenautoriteiten bevoegdheden om consumenten te beschermen tegen, en bedrijven te bestraffen voor, onder meer misleiding (denk in dit kader aan misleidende prijsvermelding door ondernemingen of aan onjuiste informatie voor consumenten over het herroepingsrecht van de koop). In Nederland maakt de ACM wel degelijk effectief gebruik van haar bevoegdheden op dit consumentenbeschermingsterrein en handhaaft zij waar zij dat nodig acht. Ondernemingen moeten zich dus goed realiseren dat zij in hun online verkoopsystemen aan (consumentenbeschermings)regels gebonden zijn.
Zoals gezegd, op het vlak van de beleidsvoornemens en wetgevingsinitiatieven moet worden afgewacht wat er de komende jaren precies aan nieuwe regelgeving het daglicht zal zien. Wij houden u op de hoogte!
De Europese Commissie en de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijven hun pijlen richten op het beschermen van consumenten in de digitale economie. De voortschrijdende digitalisering biedt ontegenzeggelijk waardevolle kansen aan zowel ondernemingen als consumenten. Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van online platforms (zoals Uber) en blockchain-technologieën (zoals cryptovaluta). Maar een fundamenteel veranderende samenleving en economie vereisen waakzaamheid en, in een aantal gevallen, nieuwe regelgeving. Op Europees en nationaal niveau is inmiddels ruimschoots aandacht voor de problematiek van consumentenbescherming in online handelspraktijken.
Nieuwe regelgeving
Op Europees niveau staat consumentenbescherming in de digitale economie al enige tijd hoog op de agenda van de Europese Commissie. Op 11 april 2018 presenteerde de Commissie haar zogeheten "New Deal for Consumers", een pakketvoorstel dat beoogt de Europese consumentenwetgeving rigoureus op de schop te nemen, en zowel de online als offline rechten van consumenten te versterken. In het kader van informele onderhandelingen tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad (een zogenaamde 'trialoog') is op 2 april 2019 een voorlopig akkoord bereikt over het voorstel. Dit akkoord moet nu formeel worden uitgewerkt door het aannemen van Europese wetgevingshandelingen.
Ook op andere fronten is de Europese Unie overigens actief om de bescherming van consumenten verder vorm te geven. Denk in dit kader aan de zeer recente uitvaardiging van de EU Geoblocking Verordening die webwinkels onder meer verbiedt om buitenlandse kopers te discrimineren op basis van hun geografische locatie. Lees meer over de inhoud en betekenis van de Geoblocking Verordening in de eerder verschenen publicaties 'The introduction of the EU Geo-blocking Regulation: what's new on the block for traders and their customers' en 'Geoblocking Verordening verbiedt buitenlandse discriminatie binnen EU' geschreven door Joost.
Op nationaal niveau zit de ACM in de tussentijd ook niet stil. In het 'Signaal 2019', haar jaarlijks advies aan de Nederlandse wetgever, constateert de ACM nogmaals dat de digitale economie vraagt om een nieuwe impuls op het gebied van consumentenwetgeving. Niet alle problemen die onlineconsumenten ervaren, kunnen met behulp van de huidige regelgeving worden aangepakt. Volgens de ACM dient nieuwe regelgeving consumenten onder meer te beschermen tegen zogeheten 'gedragsvalkuilen', onbewuste processen die de aankoopbeslissingen van consumenten sterk beïnvloeden. Van deze gedragsvalkuilen wordt in de online handelspraktijk nog veel misbruik gemaakt.
Kennisvermeerdering en transparantie
De Europese Commissie ziet haar consumentenbeleid als essentieel onderdeel voor het bereiken van de Europa 2020-doelstellingen. In dit verband heeft zij in 2012 een Europese consumentenagenda opgesteld, waarin zij onder meer inzet op kennisvermeerdering bij consumenten. Een van de specifieke doelstellingen is consumenten beter voorlichten en bewustmaken over hun rechten en belangen. Ook in het kader van de digitale economie lijkt dit nog altijd een belangrijke pijler van het consumentenbeleid.
Een van de speerpunten van de hierboven besproken "New Deal for Consumers" betreft de transparantie op de online marktplaats. Wanneer onlineconsumenten producten of diensten kopen, moet het voor hen duidelijk zijn of het om een professionele verkoper ('B2C') of een particulier ('C2C') gaat, zodat zij kunnen nagaan hoe zij beschermd zijn als er iets misgaat. Door bijvoorbeeld de opkomst van de deeleconomie en deelplatformen, is dit in de online handelspraktijk lang niet altijd het geval.
Ook de ACM zet zich in om onlineconsumenten bewust te maken van de risico's die zij lopen. Zo lanceerde de ACM in november 2018 de campagne 'Webshop of nepshop?', waarmee werd beoogd consumenten te waarschuwen voor aankopen bij nepshops via sociale media. In dit kader opende de ACM een heuse pop-up tentoonstelling aan de Haarlemmerdijk in Amsterdam. Een ludieke actie met een serieuze ondertoon.
Consumentenbescherming: een gebied in beweging
We zien dat het domein van de consumentenbescherming in beweging is de laatste jaren en dat de komende jaren ook zal blijven. Het gaat daarbij om concrete maatregelen van de mededingings- c.q. consumentenautoriteiten, maar ook om vagere beleids- en wetgevingsvoornemens waarvan moet worden afgewacht wat er precies van terecht gaat komen.
Op het vlak van de concrete maatregelen kan men bijvoorbeeld denken aan het recente optreden van Europese consumententoezichthouders tegen Facebook, waarbij Facebook haar algemene voorwaarden heeft aangepast in het voordeel van consumenten. Denk ook aan de opvolging door genoemde consumentenautoriteiten van de herstelwerkzaamheden van Volkswagen in de nasleep van het "dieselgate" schandaal.
Consumentenbescherming: waar moeten ondernemingen nu op letten?
Op nationaal niveau hebben consumentenautoriteiten bevoegdheden om consumenten te beschermen tegen, en bedrijven te bestraffen voor, onder meer misleiding (denk in dit kader aan misleidende prijsvermelding door ondernemingen of aan onjuiste informatie voor consumenten over het herroepingsrecht van de koop). In Nederland maakt de ACM wel degelijk effectief gebruik van haar bevoegdheden op dit consumentenbeschermingsterrein en handhaaft zij waar zij dat nodig acht. Ondernemingen moeten zich dus goed realiseren dat zij in hun online verkoopsystemen aan (consumentenbeschermings)regels gebonden zijn.
Zoals gezegd, op het vlak van de beleidsvoornemens en wetgevingsinitiatieven moet worden afgewacht wat er de komende jaren precies aan nieuwe regelgeving het daglicht zal zien. Wij houden u op de hoogte!