De mogelijke rol van de Hamsterwet in tijden van coronacrisis

 7 april 2020 | Blog

De afgelopen weken werd er ‘gehamsterd’ in de Nederlandse supermarkten en enige tijd waren om die reden de schappen leeg. Niet omdat er een tekort in de distributiecentra was, maar omdat de consument steeds leger wordende schappen ziet en zichzelf daardoor ook genoodzaakt voelt om toch even wat extra’s mee te nemen. Nu alles weer op peil is, is het goed om te kijken wat er gedaan kan worden in het geval dat er écht tekorten zijn. De Minister van Economische Zaken en Klimaat kan dan, op grond van de Hamsterwet, regels stellen tot het tegengaan van het hamsteren van goederen. Welke regels er kunnen worden gesteld lees je in dit blog.

Sinds 1962 bestaat in Nederland de Hamsterwet en volgens de Memorie van Toelichting “kan een wettelijke regeling op dit stuk niet worden gemist, omdat nu eenmaal met het optreden van hamsterneigingen in buitengewone omstandigheden rekening gehouden moet worden”. Deze regeling heeft dus als doel het tegengaan van het hamsteren van goederen in geval van buitengewone omstandigheden. De Hamsterwet is een zogenaamde noodwet. Dat houdt in dat de wet klaar staat om in werking te worden gesteld zodra zich een buitengewone omstandigheid voordoet. Een definitie van het begrip buitengewone omstandigheden geeft de Hamsterwet niet, waardoor zij veel ruimte laat aan de Minister-President om de wet in een noodzakelijke situatie in werking te stellen.

Wat gebeurt er als de Hamsterwet in werking wordt gesteld?

Bij koninklijk besluit (KB) kan artikel 3 van de Hamsterwet voor het hele land – of slechts voor een gedeelte – in werking worden gesteld. Treedt dit artikel in werking, dan kan de Minister van Economische Zaken en Klimaat regels invoeren tot het tegengaan van het hamsteren van goederen. Deze regels kunnen onder meer inhouden een ‘verbod op het in ontvangst nemen’ van goederen in een bepaalde periode en/of voor een bepaalde hoeveelheid. Men zou bijvoorbeeld op basis van deze regel maar één pak toiletpapier per week mogen kopen.

Wat zijn de maatregelen die genomen kunnen worden tegen overtredingen?

Allereerst kan er bestuursrechtelijk worden opgetreden wanneer de regels op basis van de Hamsterwet worden geschonden. Zodra de Hamsterwet in werking treedt zal de Minister van Economische Zaken en Klimaat de bevoegdheid krijgen om handhavend op te treden en toezicht te houden. Daarnaast is de Hamsterwet genoemd in de Wet op de economische delicten. Dit houdt in dat het strafbaar is om in strijd te handelen met de Hamsterwet. Deze straffen zijn niet mild. Overtreding van de Hamsterwet wordt namelijk gezien als een misdrijf, waarbij een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren, een taakstraf of een geldboete van de vijfde categorie (maximaal 87.000 euro) kan worden opgelegd.

Komt de Hamsterwet er op korte termijn?

Voor nu is de inzet van de Hamsterwet niet reëel. Zowel de Minister-President als de supermarktbranche geeft aan dat het niet nodig is om te hamsteren. Op dit moment dreigen er geen tekorten. Bij veranderende omstandigheden is het wel een middel dat de Minister-President in een noodzakelijke situatie achter de hand heeft. Inwerkingtreding van de Hamsterwet zou dan een bepaalde rust en orde kunnen geven.

De afgelopen weken werd er ‘gehamsterd’ in de Nederlandse supermarkten en enige tijd waren om die reden de schappen leeg. Niet omdat er een tekort in de distributiecentra was, maar omdat de consument steeds leger wordende schappen ziet en zichzelf daardoor ook genoodzaakt voelt om toch even wat extra’s mee te nemen. Nu alles weer op peil is, is het goed om te kijken wat er gedaan kan worden in het geval dat er écht tekorten zijn. De Minister van Economische Zaken en Klimaat kan dan, op grond van de Hamsterwet, regels stellen tot het tegengaan van het hamsteren van goederen. Welke regels er kunnen worden gesteld lees je in dit blog.

Sinds 1962 bestaat in Nederland de Hamsterwet en volgens de Memorie van Toelichting “kan een wettelijke regeling op dit stuk niet worden gemist, omdat nu eenmaal met het optreden van hamsterneigingen in buitengewone omstandigheden rekening gehouden moet worden”. Deze regeling heeft dus als doel het tegengaan van het hamsteren van goederen in geval van buitengewone omstandigheden. De Hamsterwet is een zogenaamde noodwet. Dat houdt in dat de wet klaar staat om in werking te worden gesteld zodra zich een buitengewone omstandigheid voordoet. Een definitie van het begrip buitengewone omstandigheden geeft de Hamsterwet niet, waardoor zij veel ruimte laat aan de Minister-President om de wet in een noodzakelijke situatie in werking te stellen.

Wat gebeurt er als de Hamsterwet in werking wordt gesteld?

Bij koninklijk besluit (KB) kan artikel 3 van de Hamsterwet voor het hele land – of slechts voor een gedeelte – in werking worden gesteld. Treedt dit artikel in werking, dan kan de Minister van Economische Zaken en Klimaat regels invoeren tot het tegengaan van het hamsteren van goederen. Deze regels kunnen onder meer inhouden een ‘verbod op het in ontvangst nemen’ van goederen in een bepaalde periode en/of voor een bepaalde hoeveelheid. Men zou bijvoorbeeld op basis van deze regel maar één pak toiletpapier per week mogen kopen.

Wat zijn de maatregelen die genomen kunnen worden tegen overtredingen?

Allereerst kan er bestuursrechtelijk worden opgetreden wanneer de regels op basis van de Hamsterwet worden geschonden. Zodra de Hamsterwet in werking treedt zal de Minister van Economische Zaken en Klimaat de bevoegdheid krijgen om handhavend op te treden en toezicht te houden. Daarnaast is de Hamsterwet genoemd in de Wet op de economische delicten. Dit houdt in dat het strafbaar is om in strijd te handelen met de Hamsterwet. Deze straffen zijn niet mild. Overtreding van de Hamsterwet wordt namelijk gezien als een misdrijf, waarbij een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren, een taakstraf of een geldboete van de vijfde categorie (maximaal 87.000 euro) kan worden opgelegd.

Komt de Hamsterwet er op korte termijn?

Voor nu is de inzet van de Hamsterwet niet reëel. Zowel de Minister-President als de supermarktbranche geeft aan dat het niet nodig is om te hamsteren. Op dit moment dreigen er geen tekorten. Bij veranderende omstandigheden is het wel een middel dat de Minister-President in een noodzakelijke situatie achter de hand heeft. Inwerkingtreding van de Hamsterwet zou dan een bepaalde rust en orde kunnen geven.