Een aantal maanden terug was de anticonceptiepil in Nederland in geen enkele apotheek meer te verkrijgen. Geneesmiddelentekorten komen helaas steeds vaker voor. Door inspanningen van apothekers blijven de gevolgen voor de patiënt vaak nog beperkt. Tijdelijke oplossingen die bovendien zeer tijdrovend en kostbaar zijn. De voorzitter van Apothekersorganisatie KNMP noemde het begin dit jaar "dweilen met de kraan open". De tekorten lopen verder op en daarmee ook de zorgen voor de goede patiëntenzorg. Het wordt tijd voor een structurele oplossing van dit groeiende probleem. Maar in welke hoek moet de oplossing gezocht worden?
Oorzaak geneesmiddelentekorten
Geneesmiddelentekorten vormen wereldwijd een probleem dat wordt toegeschreven aan de toegenomen prijsdruk op medicijnen. In Nederland wordt de oorzaak voor de geneesmiddelentekorten vaak gezocht in de lage geneesmiddelenprijzen die Nederland hanteert. In combinatie met het lage inwonersaantal zou de Nederlandse markt voor fabrikanten van geneesmiddelen geen interessant afzetgebied zijn.
Om economische redenen kiezen fabrikanten er soms voor hun producten helemaal niet meer op de Nederlandse markt aan te bieden. In andere gevallen houden fabrikanten voor de Nederlandse markt slechts beperkte voorraden van geneesmiddelen aan. Plotselinge productieproblemen of een toegenomen vraag kunnen daarmee onvoldoende worden opgevangen.
Strikt vergoedingsbeleid
Nederland staat bekend als land met een strikt vergoedingsbeleid voor geneesmiddelen. De laatste tijd laat Nederland vaker haar tanden zien richting producenten die hoge prijzen vragen voor (nieuwe) geneesmiddelen. In de strijd tegen de hoge prijzen werden initiatieven tot eigen bereidingen van geneesmiddelen met open armen ontvangen. De meningen over de wenselijkheid daarvan lopen echter uiteen.
Ook het preferentiebeleid is een belangrijk instrument dat in Nederland wordt ingezet om prijsdalingen voor generieke geneesmiddelen mogelijk te maken. Met een preferentiebeleid beperken zorgverzekeraars de vergoeding van sommige geneesmiddelen met een verglijkbare werkzame stof tot een of slechts een aantal producten. Vorig jaar concludeerde Adviesbureau Berenschot dat het in Nederland door de overheid en zorgverzekeraars gehanteerde strikte prijsbeleid een belangrijke oorzaak kan zijn voor de geneesmiddelentekorten.
Maatregelen
In 2016 heeft de Werkgroep Geneesmiddelentekorten een lijst met uiteenlopende mogelijke maatregelen gepubliceerd. Ondertussen zijn al verschillende maatregelen in de praktijk gebracht. De voorgestelde maatregelen doen een beroep op verschillende partijen betrokken bij de productie en handel van geneesmiddelen. Dat is naar mijn mening een goed uitgangspunt. Op die manier wordt namelijk verder gekeken dan alleen het strikte vergoedingsbeleid als oorzaak van de tekorten.
In de aanpak van de geneesmiddelentekorten moet niet vergeten worden dat Nederland met het strikte vergoedingsbeleid besparingen teweegbrengt die noodzakelijk zijn om zorg betaalbaar te houden. Maatregelen om geneesmiddelentekorten tegen te gaan mogen die inspanningen niet zomaar tenietdoen.
Recent heeft minister Bruins van Medische Zorg in de beantwoording van Kamervragen opnieuw aandacht besteed aan de voorgestelde maatregelen. In 2019 zal de Werkgroep Geneesmiddelen evalueren of er aanvullende maatregelen genomen moeten worden. De minister geeft aan dat daarbij ook, maar niet uitsluitend, gekeken zal worden naar het prijs- en preferentiebeleid in Nederland. Ook zal gekeken worden naar de mogelijkheden om voorraden van geneesmiddelen in Nederland te vergroten en naar een rol voor meer samenwerking op Europees niveau om de tekorten te verhelpen en in de toekomst te voorkomen.
Een aantal maanden terug was de anticonceptiepil in Nederland in geen enkele apotheek meer te verkrijgen. Geneesmiddelentekorten komen helaas steeds vaker voor. Door inspanningen van apothekers blijven de gevolgen voor de patiënt vaak nog beperkt. Tijdelijke oplossingen die bovendien zeer tijdrovend en kostbaar zijn. De voorzitter van Apothekersorganisatie KNMP noemde het begin dit jaar "dweilen met de kraan open". De tekorten lopen verder op en daarmee ook de zorgen voor de goede patiëntenzorg. Het wordt tijd voor een structurele oplossing van dit groeiende probleem. Maar in welke hoek moet de oplossing gezocht worden?
Oorzaak geneesmiddelentekorten
Geneesmiddelentekorten vormen wereldwijd een probleem dat wordt toegeschreven aan de toegenomen prijsdruk op medicijnen. In Nederland wordt de oorzaak voor de geneesmiddelentekorten vaak gezocht in de lage geneesmiddelenprijzen die Nederland hanteert. In combinatie met het lage inwonersaantal zou de Nederlandse markt voor fabrikanten van geneesmiddelen geen interessant afzetgebied zijn.
Om economische redenen kiezen fabrikanten er soms voor hun producten helemaal niet meer op de Nederlandse markt aan te bieden. In andere gevallen houden fabrikanten voor de Nederlandse markt slechts beperkte voorraden van geneesmiddelen aan. Plotselinge productieproblemen of een toegenomen vraag kunnen daarmee onvoldoende worden opgevangen.
Strikt vergoedingsbeleid
Nederland staat bekend als land met een strikt vergoedingsbeleid voor geneesmiddelen. De laatste tijd laat Nederland vaker haar tanden zien richting producenten die hoge prijzen vragen voor (nieuwe) geneesmiddelen. In de strijd tegen de hoge prijzen werden initiatieven tot eigen bereidingen van geneesmiddelen met open armen ontvangen. De meningen over de wenselijkheid daarvan lopen echter uiteen.
Ook het preferentiebeleid is een belangrijk instrument dat in Nederland wordt ingezet om prijsdalingen voor generieke geneesmiddelen mogelijk te maken. Met een preferentiebeleid beperken zorgverzekeraars de vergoeding van sommige geneesmiddelen met een verglijkbare werkzame stof tot een of slechts een aantal producten. Vorig jaar concludeerde Adviesbureau Berenschot dat het in Nederland door de overheid en zorgverzekeraars gehanteerde strikte prijsbeleid een belangrijke oorzaak kan zijn voor de geneesmiddelentekorten.
Maatregelen
In 2016 heeft de Werkgroep Geneesmiddelentekorten een lijst met uiteenlopende mogelijke maatregelen gepubliceerd. Ondertussen zijn al verschillende maatregelen in de praktijk gebracht. De voorgestelde maatregelen doen een beroep op verschillende partijen betrokken bij de productie en handel van geneesmiddelen. Dat is naar mijn mening een goed uitgangspunt. Op die manier wordt namelijk verder gekeken dan alleen het strikte vergoedingsbeleid als oorzaak van de tekorten.
In de aanpak van de geneesmiddelentekorten moet niet vergeten worden dat Nederland met het strikte vergoedingsbeleid besparingen teweegbrengt die noodzakelijk zijn om zorg betaalbaar te houden. Maatregelen om geneesmiddelentekorten tegen te gaan mogen die inspanningen niet zomaar tenietdoen.
Recent heeft minister Bruins van Medische Zorg in de beantwoording van Kamervragen opnieuw aandacht besteed aan de voorgestelde maatregelen. In 2019 zal de Werkgroep Geneesmiddelen evalueren of er aanvullende maatregelen genomen moeten worden. De minister geeft aan dat daarbij ook, maar niet uitsluitend, gekeken zal worden naar het prijs- en preferentiebeleid in Nederland. Ook zal gekeken worden naar de mogelijkheden om voorraden van geneesmiddelen in Nederland te vergroten en naar een rol voor meer samenwerking op Europees niveau om de tekorten te verhelpen en in de toekomst te voorkomen.