Meer bevoegdheden voor de gemeenteraad met de nieuwe Wet gemeenschappelijke regelingen

30 augustus 2019 | Blog
 
Op 26 augustus jl. is de consultatieversie van het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen gepubliceerd. De wetswijziging heeft tot doel dat de democratische legitimiteit van gemeenschappelijke regelingen wordt vergroot, waardoor gemeenteraden meer en beter invulling kunnen gaan geven aan hun kaderstellende en controlerende rol richting het bestuur van een gemeenschappelijke regeling. De afstand tussen het bestuur van gemeenschappelijke regelingen en de raden van deelnemende gemeenten wordt op deze wijze zoveel als mogelijk verkleind, aldus minister Kasja Ollongren.
 
In deze blog staan wij stil bij de belangrijkste wijzigingen die met het wetsvoorstel worden beoogd.

Wijzigingsvoorstellen tot versterking van de legitimiteit

Het voorstel tot wijziging van de Wgr valt uiteen in drie categorieën:

1.        Versterking van de positie van gemeenteraden bij besluitvorming in gemeenschappelijke regelingen

Om de positie van gemeenteraden bij de besluitvorming over gemeenschappelijke regelingen te vergroten, voorziet het wetsvoorstel in de volgende nieuwe instrumenten:

  • een zienswijzeprocedure bij het treffen, wijzigen, toetreden en uittreden uit een regeling;
  • een zienswijzeprocedure voor in de regeling aangewezen besluiten van het algemeen bestuur;
  • een regionale gemeenschappelijke raadscommissie die het bestuur van de gemeenschappelijke regeling adviseert en de besluitvorming van de raden voorbereidt;
  • verruiming van de mogelijkheden voor raadsleden om deel te nemen in het algemeen bestuur van een collegeregeling;
  • verplichte afspraken over participatie van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties, en;
  • een actieve informatieplicht van het bestuur jegens de raad omtrent hetgeen in de regeling speelt.

2.        Aanvullende controle-instrumenten voor gemeenteraden

Het wetsvoorstel voorziet verder in de introductie van een gemeenschappelijk enquêterecht, de mogelijkheid van het instellen van een gemeenschappelijke onderzoekscommissie en een verduidelijking van de onderzoeksbevoegdheden van de lokale rekenkamer richting het bestuur van de gemeenschappelijke regeling.

3.        Verbetering van de positie van gemeenteraden met betrekking tot het functioneren van de gemeenschappelijke regeling

Specifiek voor het verbeteren van het functioneren van de gemeenschappelijke regeling, voorziet het wetsvoorstel erin dat:

  • er in de regeling zelf afspraken worden gemaakt over de evaluatie van de gemeenschappelijke regeling;
  • de afspraken over uittreding moeten worden aangescherpt, en;
  • de begrotingscyclus van de gemeenschappelijke regeling beter moet gaan aansluiten bij de gemeentelijke begrotingscyclus.

Er blijft veel ruimte voor eigen invulling

Opvallend aan het wetsvoorstel is, dat het wetsvoorstel enerzijds vooral bestaande instrumenten uit de Wet gemeenschappelijke regelingen aanvult en verduidelijkt, maar dat het wetsvoorstel anderzijds veel ruimte laat aan de betrokken partijen om de regeling naar eigen wens vorm te geven. De precieze inhoud van een gemeenschappelijke regeling mogen de betrokken partijen dus na de wetswijziging nog steeds zelf vormgeven.

Let op: korte overgangstermijn!

In de praktijk brengt het wetsvoorstel met zich, dat de huidige gemeenschappelijke regelingen op een flink aantal punten moeten worden aangevuld. Let er daarbij op dat het wetsvoorstel er nu vanuit gaat dat gemeenschappelijke regelingen slechts een jaar de tijd krijgen om de regeling aan te passen. Snelle anticipatie is dus vereist.

Wanneer komt ie dan echt?

Strikt genomen is de wijziging van de Wgr nog toekomstmuziek. Het voorontwerp ligt nu tot en met 12 oktober a.s. ter consultatie voor en zal daarna nog moeten worden voorgelegd aan de ministerraad, de afdeling advisering van de Raad van State, de Tweede en Eerste Kamer. De ervaring leert dat zo'n wetgevingsproces gemiddeld genomen 2,5 tot 3 jaar duurt. Voorlopig moeten we het dus nog doen met de huidige Wgr. Weet echter wel, dat de huidige Wgr al de mogelijkheid kent om zelf te voorzien in het overgrote deel van de nu voorgestelde aanvullingen. Anticipatie op de aankomende wijziging van de Wgr bevelen wij dan ook van harte aan.

Heeft u over dit blog vragen of heeft u advies nodig over dit onderwerp? Aarzel dan niet om contact op te nemen met Anouk Hofman of Hugo Doornhof.

Meld u aan voor onze nieuwsbrieven