Een bestuursorgaan heeft niet de vrijheid om te bepalen of er sprake is van een onafhankelijke adviescommissie. Ook mag de overheid niet klakkeloos ieder advies aan haar besluiten ten grondslag leggen. Dit volgt uit een recente uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Aan de hand van deze uitspraak geven wij de overheid 3 tips mee in de omgang met adviezen.

Waarvoor is het relevant?

De gebruikmaking van de advisering door een onafhankelijke adviescommissie biedt het bestuursorgaan de volgende mogelijkheden:

• Het bestuursorgaan gunt zichzelf meer tijd.
  De beslissing op bezwaar mag 12 in plaats van 6 weken op zich laten wachten.
• Bij de motivering van een besluit mag worden volstaan met een verwijzing naar het advies.
  Andersom geldt dat wanneer er van het advies wordt afgeweken, er zwaardere motiveringseisen gelden.

Wanneer is een adviescommissie onafhankelijk?

De wet stelt aan een onafhankelijke adviescommissie de eis dat deze moet bestaan uit een voorzitter en ten minste twee leden (artikel 7:13 Awb). De voorzitter mag geen deel uitmaken van en niet werkzaam zijn onder de verantwoordelijkheid van het bestuursorgaan.

In de kwestie waar de Afdeling over oordeelde bestond discussie over de vraag of de bezwaarschriftencommissie van de gemeente Hoorn onafhankelijk was. Hierover ontstond verwarring, omdat het college in het verweerschrift vermeldde dat daar sprake van was, maar de enkelvoudige commissie die zich in de werkelijkheid over het bezwaar boog, slechts uit een voorzitter of een plaatsvervanger bestond. Prevaleert in dat geval de Awb of de mededeling van het college hierover?

De Afdeling biedt duidelijkheid: volgens haar heeft het college de vrijheid maar niet de plicht om een adviescommissie te benoemen. De Verordening commissie bezwaarschriften van de gemeente Hoorn voorzag – net als in veel andere gemeenten – in de instelling van een enkelvoudige en een meervoudige kamer. De meervoudige kamer voldeed aan de in de Awb gestelde eisen. De enkelvoudige kamer niet.

Voor de praktijk kleven de volgende consequenties aan de uitspraak. Bestuursorganen lijken er momenteel vaak ten onrechte vanuit te gaan dat wanneer de commissie het horen opdraagt aan een enkelvoudige kamer, er nog steeds sprake is van een onafhankelijke commissie. Dat is dus niet zo. Ook de praktijk om de voorzitter de bevoegdheid te geven om te adviseren een bezwaarschrift als kennelijk niet-ontvankelijk te bestempelen en een advies van die strekking te geven, strookt hier niet mee. In die gevallen kan er geen gebruik worden gemaakt van de voordelen die de Awb het bestuursorgaan biedt (langere beslistermijnen en bij de beslissing op bezwaar naar het advies verwijzen).

Let op: adviescommissie mag alleen adviseren over gebieden waarover zij deskundig is

De Afdeling geeft in de uitspraak nog een andere belangrijke les over de omgang met adviezen. Een bestuursorgaan mag ter motivering van een besluit volstaan met een verwijzing naar een met het oog daarop uitgebracht onafhankelijk advies. In dit geval heeft het college zijn besluit inhoudelijk deels gebaseerd op het oordeel van de welstandscommissie, een commissie die doorgaans adviseert over de mate waarin een bouwplan architectonisch in de omgeving past. In dit geval adviseerde de welstandscommissie over stedenbouwkundige aspecten. Aan dit adviesonderdeel mag het college volgens de Afdeling niet hetzelfde gewicht toekennen als wanneer de welstandscommissie adviseert over welstand.

Een andere belangrijke les is dus dat het advies van een commissie alleen aan het besluit ten grondslag kan worden gelegd, voor zover het adviseert over onderwerpen waarover zij deskundig is. Voor een bezwaarschriftencommissie betreft dat de juridische behandeling van bezwaren, bij de welstandscommissie is dat welstand (en dus geen stedenbouwkundige beoordeling).

Tips!

Wanneer mag een bestuursorgaan een onafhankelijk advies ter harte nemen? Wij geven de overheid 3 tips mee in de omgang met (onafhankelijke) adviezen:

1. Raadpleeg de verordening bezwaarschriften. Ga na of er beoogd wordt met een enkelvoudige adviescommissie een onafhankelijke adviescommissie in te stellen.
2. Wanneer met een enkelvoudige kamer ook beoogd wordt een onafhankelijke adviescommissie in te stellen: pas dan de samenstelling van de adviescommissie en de verordening aan!
3. Een bestuursorgaan mag in zijn besluitvorming alleen uitgaan van adviezen, wanneer het aankomt op gebieden waarover de commissie deskundigheid toekomt.