Onlangs stuurde de minister van Justitie en Veiligheid (de Minister) deze brief naar de Tweede Kamer. Daarin evalueert de Minister een aantal rapporten over (de veiligheid rondom) de jaarwisseling. Naar aanleiding van deze evaluatie kondigt de Minister een aantal nieuwe maatregelen aan, waaronder een gedeeltelijk verkoopverbod en nieuwe verplichtingen voor verkopers. Laatstgenoemden moeten de consument beter gaan beschermen; bijvoorbeeld door extra voorlichting en verplichte veiligheidsbrillen en aansteeklonten.

De maatregelen hebben gevolgen voor verkopers van consumentenvuurwerk, consumenten en het bevoegd gezag (als gemeentewetgever en vergunningverlener).

Zowel voor- als tegenstanders van de aangekondigde maatregelen hebben zich inmiddels uitgesproken, maar wat gaat er precies veranderen? Daarover gaat deze bijdrage.

Welke veranderingen zijn belangrijk voor verkopers?

• Vuurwerk is ingedeeld in vier categorieën. Het is straks niet langer toegestaan om één van de zwaarste categorieën vuurwerk aan consumenten te verkopen. Momenteel is het al verboden om professioneel vuurwerk (categorie F4; vuurwerk dat veel gevaar oplevert en uitsluitend bestemd is voor professioneel gebruik) te verkopen aan consumenten.
• Aan dat verbod zal het zogenoemde categorie F3-vuurwerk toegevoegd worden. Dat is de zwaarste categorie vuurwerk die aan particulieren (boven de 18 jaar) wordt verkocht. Het verbieden van deze categorie beoogt het aantal vuurwerkslachtoffers terug te dringen. Ook moet de maatregel het geweld tegen hulpverleners tijdens de jaarwisseling gaan inperken. 
• Verkopers worden verder verplicht tot het meeleveren van een veiligheidsbril en aansteeklonten bij de verkoop van vuurwerk. Deze maatregel moet (oog)letsel en het vroegtijdig afgaan van vuurwerk zoveel mogelijk voorkomen. Het nieuwe artikel 2.3.5a van het Vuurwerkbesluit gaat daarin voorzien:

"Het is verboden consumentenvuurwerk te verkopen of anderszins ter beschikking te stellen aan een particulier zonder een veiligheidsbril en een aansteeklont te verstrekken en instructies te geven over het veilig tot ontbranding brengen van dit vuurwerk."

• Het geven van instructies bij de aankoop van vuurwerk is straks wettelijk verplicht. Verkopers hebben hiervoor verschillende mogelijkheden (schriftelijke instructies, mondelinge instructies of online instructiefilmpjes), zo volgt uit de Nota van Toelichting.
• Sinds 2018 moesten verkopers al verplicht een lanceerstandaard meeleveren bij de verkoop van vuurpijlen, tenzij de koper kan aantonen er al één te bezitten. Deze regel blijft gewoon gelden. Opvallend is dat de nieuwe regels voor vuurwerkbrillen en lonten niet een dergelijke 'tenzij'-bepaling bevatten. Laatstgenoemde attributen zullen dus altijd, bij elke verkoop, moeten worden verstrekt.

Vuurwerkvrije zones: wat zijn de gevolgen voor gemeenten?
Vuurwerk mag alleen worden afgestoken tussen 31 december 18.00 uur en 1 januari 02.00 uur. Deze wettelijke beperking in tijd is aangevuld met de mogelijkheid om bij gemeentelijke verordening het afsteken van vuurwerk ook naar plaats te beperken door het instellen van een vuurwerkvrije zone. Deze vuurwerkvrije zone kan een bepaalde wijk van een gemeente beslaan of zelfs het hele grondgebied daarvan. Een dergelijke zone kan worden ingesteld om gevaar, schade of overlast te voorkomen.

• Deze bevoegdheid is niet helemaal nieuw. Gemeenteraden konden al vuurwerkvrije zones inrichten op grond van de Gemeentewet. De hoogste bestuursrechter had namelijk al eerder bevestigd dat het Vuurwerkbesluit geen uitputtende regeling bevat. Daardoor bestaat ruimte voor de gemeenteraad om in de APV een vuurwerkverbod te regelen.  
• De wijziging van het Vuurwerkbesluit is daarmee eigenlijk niet meer dan een bevestiging dat gemeenteraden hun autonome verordeningsbevoegdheid kunnen gebruiken om vuurwerkvrije zones aan te wijzen.  
• De grondslag voor het aanwijzen van dergelijke zones (artikel 149 Gemeentewet) blijft ongewijzigd, waardoor een aanwijzing in het gemeentelijk belang moet zijn. Het eerdergenoemde voorkomen van gevaar, schade of overlast zijn daar voorbeelden van.

Tot slot: Minister beoogt inwerkingtreding voor de jaarwisseling
Alle beschreven maatregelen worden opgenomen in het Vuurwerkbesluit. De nieuwe regels zijn in ontwerp te raadplegen op de website van de Tweede Kamer. De Minister streeft naar inwerkingtreding van de nieuwe verkoopverplichtingen voor de komende jaarwisseling. De wettelijke verankering van de vuurwerkvrije zones staat ook voor komende jaarwisseling op het programma. Het verbod op het verkopen van F3-vuurwerk laat iets langer op zich wachten, deze maatregel staat gepland voor de jaarwisseling 2020-2021.