Gisteren hebben de ministers van VWS en voor Rechtsbescherming een aantal belangrijke wijzigingen in de Jeugdwet aangekondigd. De reden daarvoor is onder meer een alarmerend rapport van de betrokken Inspecties. AKD gaat deze stelselwijziging kritisch volgen. Dit is daarom de eerste blog van de serie ‘Vernieuwde Jeugdwet’.
Een urgente situatie
De brief van de ministers is lang en gericht op ingrepen in het stelsel van de jeugdzorg. De bijlagen bij de brief laten de problemen in de jeugdzorg zien. De bijlagen zijn geen opwekkende lectuur:
Met welke maatregelen gaan de ministers deze urgente situatie te lijf? Ik bespreek er enkele.
Betere inkoop
De ministers signaleren grote verschillen in de slagkracht en de regie van gemeenten en regio’s. Een voorbeeld: eind 2018 heeft de minister van VWS zich als ‘interbestuurlijk toezichthouder’ intensief bemoeid met een inkoopprocedure in Noord-Holland. Daar hadden de gemeenten naar zijn mening flinke steken laten vallen. In de brief kondigen de ministers aan dat in de Jeugdwet wordt vastgelegd welke jeugdzorgregio’s er zijn én welke vormen van jeugdhulp door deze regio’s moeten worden ingekocht. Deze inkoop wordt dus bij de gemeenten ‘weggehaald’.
De ministers kondigen bovendien ‘faire tarieven’ aan, zodat de financiële positie van aanbieders versterkt wordt. Daarvoor moet de regering de mogelijkheid krijgen om in een algemene maatregel van bestuur (amvb) te bepalen welke kosten in de tarieven tot uitdrukking moeten komen. Zo’n amvb is er al voor de maatschappelijke ondersteuning op grond van de Wmo 2015. Intussen hebben rechters inmiddels, ook zonder amvb, al goede richtsnoeren gegeven voor de jeugdhulptarieven. De mogelijkheid van een amvb in de Jeugdwet is nuttig, maar naar mijn inschatting geen game changer.
Jeugdautoriteit
Om de continuïteit van de jeugdhulp te waarborgen, onderzoeken de ministers welke positie de eerder dit jaar opgerichte ‘Jeugdautoriteit’ moet krijgen. De ministers overwegen die Jeugdautoriteit de rol van arbiter in het stelsel te geven. De Jeugdautoriteit heeft op dit moment geen wettelijke basis en kan niet meer doen dan bemiddelen. Als de Jeugdautoriteit bindende bevoegdheden ten opzichte van gemeenten of aanbieders zou moeten krijgen, moet de Jeugdwet daarop worden aangepast. Een interessante vraag is hoe zo’n aanpassing zich verhoudt tot de beleidsvrijheid die gemeenten nu hebben. Hoe bont moeten gemeenten het precies maken voor de Jeugdautoriteit ingrijpt?
Een fundamentele maatregel is de aangekondigde afbakening van de jeugdhulpplicht. Deze centrale verplichting van de gemeenten is in de Jeugdwet nu heel ruim geformuleerd. In een bekende uitspraak heeft de Centrale Raad van Beroep enkele procedurele regels voor gemeenten geformuleerd, maar inhoudelijk blijft veel onduidelijk. Onder leiding van de Vereniging Nederlandse Gemeenten zal de komende maanden worden onderzocht of de wet op dit punt moet worden geëxpliciteerd.
De million dollar question is of de problemen in de jeugdhulp niet gewoon een kwestie van geld zijn. Is er in 2015 te rigoureus bezuinigd? Het antwoord op die vraag schuiven de ministers voor zich uit: een onderzoek moet in het najaar van 2020 zijn afgerond, “zodat de uitkomsten tijdig voor de formatie van het volgende kabinet beschikbaar zijn”.
Slot
De jeugdhulp is het zorgenkind van het Nederlandse zorgstelsel. De aangekondigde stelselherziening, zo kort na de inwerkingtreding van de Jeugdwet, is daarom een belangrijke. AKD gaat deze stelselwijziging kritisch volgen. Deze blog staat daarom niet op zich, maar is de eerste van een serie. Wij hopen dat de ministers in ieder geval snel en als dat nodig is hard ingrijpen. De problemen zijn daarvoor meer dan groot genoeg.
Gisteren hebben de ministers van VWS en voor Rechtsbescherming een aantal belangrijke wijzigingen in de Jeugdwet aangekondigd. De reden daarvoor is onder meer een alarmerend rapport van de betrokken Inspecties. AKD gaat deze stelselwijziging kritisch volgen. Dit is daarom de eerste blog van de serie ‘Vernieuwde Jeugdwet’.
Een urgente situatie
De brief van de ministers is lang en gericht op ingrepen in het stelsel van de jeugdzorg. De bijlagen bij de brief laten de problemen in de jeugdzorg zien. De bijlagen zijn geen opwekkende lectuur:
Met welke maatregelen gaan de ministers deze urgente situatie te lijf? Ik bespreek er enkele.
Betere inkoop
De ministers signaleren grote verschillen in de slagkracht en de regie van gemeenten en regio’s. Een voorbeeld: eind 2018 heeft de minister van VWS zich als ‘interbestuurlijk toezichthouder’ intensief bemoeid met een inkoopprocedure in Noord-Holland. Daar hadden de gemeenten naar zijn mening flinke steken laten vallen. In de brief kondigen de ministers aan dat in de Jeugdwet wordt vastgelegd welke jeugdzorgregio’s er zijn én welke vormen van jeugdhulp door deze regio’s moeten worden ingekocht. Deze inkoop wordt dus bij de gemeenten ‘weggehaald’.
De ministers kondigen bovendien ‘faire tarieven’ aan, zodat de financiële positie van aanbieders versterkt wordt. Daarvoor moet de regering de mogelijkheid krijgen om in een algemene maatregel van bestuur (amvb) te bepalen welke kosten in de tarieven tot uitdrukking moeten komen. Zo’n amvb is er al voor de maatschappelijke ondersteuning op grond van de Wmo 2015. Intussen hebben rechters inmiddels, ook zonder amvb, al goede richtsnoeren gegeven voor de jeugdhulptarieven. De mogelijkheid van een amvb in de Jeugdwet is nuttig, maar naar mijn inschatting geen game changer.
Jeugdautoriteit
Om de continuïteit van de jeugdhulp te waarborgen, onderzoeken de ministers welke positie de eerder dit jaar opgerichte ‘Jeugdautoriteit’ moet krijgen. De ministers overwegen die Jeugdautoriteit de rol van arbiter in het stelsel te geven. De Jeugdautoriteit heeft op dit moment geen wettelijke basis en kan niet meer doen dan bemiddelen. Als de Jeugdautoriteit bindende bevoegdheden ten opzichte van gemeenten of aanbieders zou moeten krijgen, moet de Jeugdwet daarop worden aangepast. Een interessante vraag is hoe zo’n aanpassing zich verhoudt tot de beleidsvrijheid die gemeenten nu hebben. Hoe bont moeten gemeenten het precies maken voor de Jeugdautoriteit ingrijpt?
Een fundamentele maatregel is de aangekondigde afbakening van de jeugdhulpplicht. Deze centrale verplichting van de gemeenten is in de Jeugdwet nu heel ruim geformuleerd. In een bekende uitspraak heeft de Centrale Raad van Beroep enkele procedurele regels voor gemeenten geformuleerd, maar inhoudelijk blijft veel onduidelijk. Onder leiding van de Vereniging Nederlandse Gemeenten zal de komende maanden worden onderzocht of de wet op dit punt moet worden geëxpliciteerd.
De million dollar question is of de problemen in de jeugdhulp niet gewoon een kwestie van geld zijn. Is er in 2015 te rigoureus bezuinigd? Het antwoord op die vraag schuiven de ministers voor zich uit: een onderzoek moet in het najaar van 2020 zijn afgerond, “zodat de uitkomsten tijdig voor de formatie van het volgende kabinet beschikbaar zijn”.
Slot
De jeugdhulp is het zorgenkind van het Nederlandse zorgstelsel. De aangekondigde stelselherziening, zo kort na de inwerkingtreding van de Jeugdwet, is daarom een belangrijke. AKD gaat deze stelselwijziging kritisch volgen. Deze blog staat daarom niet op zich, maar is de eerste van een serie. Wij hopen dat de ministers in ieder geval snel en als dat nodig is hard ingrijpen. De problemen zijn daarvoor meer dan groot genoeg.